We believe in
Collaboration, Future
and Innovation.

Kripto Paralar ve Bitcoin Vergilendirilmesi

Kripto Paralar ve Bitcoin Vergilendirilmesi Nasıl Yapılır?

Bu yazımızda GÜRCAN Partners kurucu ortağı Av. Bedrettin Gürcan Blockchain Law Lab işbirliği ile diğer kripto para & Bitcoin vergilendirilmesi konusunu Dünyadan örneklerle incelemektedir.

Bitcoin’den Elde Edilen Kazanç Nasıl Vergilendirilir?

Dünyadan Örnekler

Dünya örneklerine baktığımızda Brezilya, Kanada, Finlandiya, Bulgaristan ve Danimarka, Bitcoin kullanımının vergilendirilmesi konusunda düzenlemeler yapmışlardır. Singapur, Bitcoin’i bir varlık veya ürün olarak görüp vergilendirmekte, Bitcoin ile yapılan yerel alışverişlerden katma değer vergisi (KDV) dahi almaktadır.[1]

So far we have assisted over 400 companies.

2014 yılında İşveç’te Bitcoin’in alım satımının KDV’ye (VAT) dahil olup olmadığı konusunda açılan dava Avrupa Adalet Divanı’na gitmiş ve Avrupa Adalet Divanı Bitcoin alım satımının KDV’den muaf olması gerektiğine hüküm kılmıştır.

KDV’nin Avrupa Direktifleri çerçevesinde alınabilmesi için vergi mükellefleri tarafından bir emtia’nın veya servisin ilgili üye ülke hakimiyet alanında sağlanması gerekmektedir. Emtia sağlanması bir emtia üzerindeki hakların başkasına devrini, servis sağlanması ise emtia kapsamına girmeyen işlemlerdir.

Bu tanımdan yola çıkarak Mahkeme taraflar arasında para birimlerinin Bitcoin aracılığıyla el değiştirmesini servis sağlanması olarak tanımlasa da, operatörün bu para birimini satın alıp kendi müşterisine satmasını KDV’den muaf tutmuştur.

”Bu kararla Avrupa Adalet Divanı vergilendirmede Bitcoin’i sanal para olarak tanımlamıştır.”[2]

Örneğin Amerikan Milli Gelirler Dairesi yayınladığı raporda sanal olarak Bitcoin üzerinden gelir elde eden kişilerin bu gelirlerini vergi otoritelerine nasıl bildirmesi gerektiğini düzenlemiştir. Bu kapsamda bakıldığında Türkiye’de de Bitcoin’in ticarette kullanılabilmesi ve de bunun üzerinden gelir elde edildiği taktirde bunun vergi dairelerine bildirilmesi gerektiği söylenebilir. 

Birleşik Krallık’ta bitcoin madenciliği yapanların (mining) elde ettiği gelirler gelir vergisine tabi olmasının yanında sigorta yükümlülüğü de bulunmaktadır. Bitcoin alıp meydana gelen gelirden kazanç sağlayanların bu kazancı vergi dairelerine bildirmesi ve bunun üzerinden %20 gelir vergisi ödemesi gerekmektedir.

Almanya’da ise Bitcoin’i elinde bir yıldan fazla tutanların %25 gelir vergisinden muaf olduğu gibi düzenlemeler mevcuttur. (Gayrimenkul değerlenmelerinden 2 yıllık sürede satış yapmadığınız taktirde vergi muafiyeti sağlanmasıyla aynı mantık)

Türkiye’de Bitcoin Vergilendirilmesi

Her ne kadar Bitcoin’in statüsü Türkiye’de henüz hukuki olarak düzenlenmemiş olsa da gelir elde etmek amacıylasürekli olarak yapılan bir faaliyet söz konusuysa bu faaliyet sonucu ortaya çıkan gelir vergilendirilecektir.

Gelir Vergisi Kanunu 2. maddesi Gelir Vergisi kapsamında değerlendirmek üzere gelirleri:

  1.  Ticarî kazançlar
  2.  Ziraî kazançlar,
  3.  Ücretler,
  4.  Serbest meslek kazançları,
  5.  Gayrimenkul sermaye iratları,
  6.  Menkul sermaye iratları,
  7. Diğer kazanç ve iratlar

olarak ayırmıştır.

Buraya baktığımızca Bitcoin’in eğer düzenli bir alım satım faaliyeti yürütülmüyorsa:

”Örneğin bir kere alındığı ve öylece bırakıldığı varsayılırsa değerinde meydana gelen artış menkul sermaye iradı gibi sadece sermayeye bağlı olarak doğan bir gelir olduğu söylenebilir. Zira ICO (Initial Coin Offering) halinde sermayeye karşın projenin değerine bağlı bir artış vaad edilmesi menkul sermaye gibi yoruma da götürebilir bizi.”

Ancak şu anda Bitcoin ve diğer kripto paraların 7. maddedeki gibi  diğer kazanç ve iratlar kategorisine yakın olduğunu söyleyebiliriz.

Diğer kazanç ve iratlar değer artış kazancı ve arızi kazanç olarak ikiye ayrılmaktadır.

Değer Artış Kazancı Gelir Vergisi Kanunu 80. maddede sayılmış ve bu değer artış kazancının 12.000 TL’lik kısmı isi gelir vergisinden muaf tutulmuştur. Aynı madde devamında hiç vergilendirilmeyecek kazançları da saymıştır. Bitcoin ve kripto paralar kanunun bu maddesinde sayılmamıştır. Sayılanlarla da benzer bir alanı bulunmamaktadır.

Arizi yani gelip geçici kazanç olarak Gelir Vergisi Kanunu 82. maddede :

”Arızi olarak ticarî muamelelerin icrasından veya bu nitelikteki muamelelere tavassuttan elde edilen kazançlar.”

gelir vergisine tabi tutulmuştur.

Özetle bir ticari organizasyon içinde sürekli olarak kripto para alım satımı yapan birinin Ticari Kazanç kapsamında sayılacağı, ancak bunun sürekli değil arizi yani gelip geçici olarak yapıldığı kabul edilirse gelir vergisi söz konusu olacaktır. 2018 yılı için bu kazanç 27.000 TL ‘yi aşmıyorsa gelir vergisi ödemek zorunluğu ortadan kalkmaktadır. Ancak ticari sayılacağı için yine de KDV’ye tabi diyebiliriz. Burada yorumu mali müşavirler daha sağlıklı yapacaklardır.

Ancak bu alım satımın düzenli olarak yapılması halinde işin içine emek de gireceğinden ticari kazanç olarak da vergilendirilebilir.

Ticari kazanç ile Menkul Sermaye olarak değerlendirilmesi halinde ise farklılık yaratacak olan durum KDV olacaktır. Zira Katma Değer Vergisi Kanunu 1. maddesinde Türkiye’de yapılan cari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetlerin katma değer vergisine tabi olduğunu düzenlemiştir.

Aynı kanun KDV istisnalarına da düzenlemiştir. Bu açıdan 17. Madde 4/g bendine bakılırsa:

”Külçe altın ve külçe gümüş teslimleri ile kıymetli taşların (elmas, pırlanta, yakut, zümrüt, topaz, safir, zebercet, inci) 6/12/2012 tarihli ve 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanununa göre Türkiye’de kurulu borsalarda işlem görmek üzere ithali, borsaya teslimi ve borsa üyeleri arasında el değiştirmesi, dövizpara, damga pulu, değerli kâğıtlar, hisse senedi, tahvil”

Görüleceği üzere kanun döviz, para, altın teslimlerini KDV’den muaf tutmuştur.

Bitcoin ve diğer kripto paraların hukuki statüsü hakkındaki yazımızda da incelediğimiz gibi Bitcoin şu anda para olarak kabul edilmemektedir. Uygulamada Bitcoin’i döviz olarak gösterip KDV dışında tutanlar da vardır. Zira döviz alım satımı sonucu elde edilen kazancın gelir vergisine tabi olup olmayacağına ilişkin soruya Gelir İdaresi Başkanlığınca da verilen cevapta görüleceği gibi ticari bir amaçla yapılmadığı sürece döviz kazancı gelir vergisinden muaf tutulmuştur.

Bu minvalde Bitcoin ve kripto paraların döviz gibi vergilendirilmesi halinde düzenli ticari amaçla yapılmıyorsa değer artışı gelir vergisine tabi olmayacaktır.

Bir faaliyetin ticari bir organizasyon içerisinde devamlılık arz edecek şekilde yapılmaması halinde elde edilen kazanç ticari kazanç kapsamında da değerlendirilmeyecektir.

Türkiye’de ise Bitcoin için bir ürün veya varlık gibi bir tanımlama bulunmamaktadır. Emtia olarak tanımı halinde kripto para alım satımının KDV’ye tabi olması sonucu kendliğinden çıkacaktır ki kripto paranın doğasına aykırı ve mantıktan uzak bir vergilendirme uygulaması olacaktır. Bu konuda yukarıd bahsettiğimiz Avrupa Adalet Divanı kararı yol gösterici olmalıdır.

Bitcoin Madenciliği Nasıl Vergilendirilir?

Bitcoin madenciliğinin süreklilik arz etmesi sebebiyle ticari kazanç olarak değerlendirilmesi mantıklı olacaktır. Bu sebepten KDV ve kurumlar vergisi söz konusu olacaktır.

SONUÇ

Kişilerin Bitcoin ve diğer kripto paraları ticari bir amaçla düzenli al-sat yaparak ticaretini yapmaları halinde ticari kazanç kapsamında değerlendirilebileceği,  bu halde KDV+Arizi Kazanç Gelir Vergisi (Kazanç 27.000+ ise) söz konusu olacağı, onun dışında ise buradan kazanılan bedelin şu anda değer artışı kapsamında gelir vergisine tabi tutulamayacağını söyleyebiliriz.

Hatırlatmak gerekir bu yorumlarımız günümüz belirsizlikleri içerisinde mevcut mevzuatın yorumu sonucu yapılmaktadır. Zira devletin kripto paraların hukuki statüsünü açıkça belirlemesi halinde geçmişe yönelik 5 yıllık vergilendirme yapılabileceğini de hatırlatmakta fayda vardır.